Osoba powołana do dziedziczenia czy to z ustawy, czy też w drodze testamentu może odrzucić spadek, w takim przypadku nie będzie spadkobiercą. Warto odrzucić spadek co do zasady, gdy wiemy, że zadłużenie spadku przekracza wartość jego aktywów. W takim przypadku najczęściej najlepiej pozbyć się problemu i jak najszybciej odrzucić spadek. Warto jednak pamiętać, że w przypadku odrzucenia spadku przysługującego na podstawie ustawy do dziedziczenia zostają powołane osoby uprawnione do dziedziczenia w dalszej kolejności, np. dzieci spadkobiercy, który odrzucił spadek. To komplikuje sytuację, zwłaszcza gdy dzieci te są niepełnoletnie, dlatego dokonanie w ich imieniu czynności prawnej w postaci złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku wymaga zgody Sądu.
Przyjęcie spadku jest możliwe na dwa sposoby. Po pierwsze można przyjąć spadek w sposób prosty, a po drugie można przyjąć ten spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W tym pierwszym przypadku spadkobierca odpowiada za długi spadkowe bez ograniczeń całym swoim majątkiem, natomiast w drugim przypadku granicą odpowiedzialność spadkobiercy jest wartość aktywów spadku. Przyjmowanie spadku w sposób prosty jest zatem dość ryzykownym działaniem. Znacznie lepiej jest przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, na wszelki wypadek, nawet gdy mamy pewność, że spadek nie jest zadłużony.
Spadek może być przyjęty lub odrzucony poprzez złożenie oświadczenia przed notariuszem lub Sądem. Można także złożyć takie oświadczenie w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym i przesłać je do Sądu spadku. Oczywiście najprościej i najszybciej załatwić sprawę o notariusza. Warto także pamiętać o kolejności składanych oświadczenia. Jeżeli osoba jest powołana do dziedziczenia w dalszej kolejności powinna poczekać aż osoba powołana w pierwszej kolejności odrzucić spadek. Przedwczesne oświadczenie o odrzuceniu spadku nie będzie skuteczne.
Wszystkie oświadczenia dotyczące przyjęcia lub odrzucenia spadku, także te które są sporządzone przez notariusza znajdują się w aktach Sądu spadku. Jeżeli jesteś zainteresowany tym kto nabył spadek po danej osobie i posiadasz w tym zakresie interes prawny możesz zwrócić się do Sądu o udzielenie informacji. Interes taki mogą posiadać w szczególności wierzyciele zmarłego spadkodawcy.
W przypadku gdy powołany do dziedziczenia nie złoży w ustawowym terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku to wówczas z mocy prawa nabywa on spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Warto zauważyć, że przepisy w tym zakresie uległy zmianie w 2015 r., gdyż wcześniej brak złożenia ww. oświadczenia w terminie skutkował przyjęciem spadku w sposób prosty, co było wyjątkowo niekorzystne dla spadkobierców. Spadkobierca może też uchylić się od skutków braku złożenia oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pod wpływem błędu. Sytuacja taka dotyczy najczęściej spadków, których otwarcie nastąpiło przed zmianą przepisów, a więc wówczas, gdy brak oświadczenia o przyjęciu lub odrzucenie spadku skutkował przyjęciem spadku w sposób prosty.
Termin taki biegnie od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się, że został powołany do dziedziczenia. Spadkobierca może zostać powołany do dziedziczenia w wyniku śmierci spadkodawcy ustawowego, czy też ujawnienia testamentu spadkodawcy. Jeżeli spadkobierca jest powołany do dziedziczenia w pierwszej kolejności to zostanie powołany do dziedziczenia, gdy osoba powołana w pierwszej kolejności odrzucić spadek. W takim przypadku najczęściej za moment dowiedzenia się o podstawie powołania uznaje się otrzymanie stosownego pisma z Sądu.
Często zdarza się, że osoba, która przyjęła spadek w sposób prosty dopiero po pewnym czasie dowiaduje się np., że spadek był zadłużony. W takim przypadku istnieje możliwość uchylenia się od skutków takiego oświadczenia i złożenia nowego oświadczenia np. o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza albo jego odrzuceniu. Takie oświadczenie składa się do Sądu, który musi je zatwierdzić.
Czasami zdarza się tak, że spadek zawiera pokaźny majątek, ale spadkobierca jest zadłużony i nie chce, aby środki pochodzące z tego majątku zostały przeznaczone na zaspokojenie jego zobowiązań. W takim jednak przypadku odrzucenie spadku nie rozwiąże problemu. Odrzucenie spadku w tym przypadku stanowi czynność na szkodę wierzycieli. W terminie 6 miesięcy od dnia powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku przez dłużnika, jednak nie później niż w terminie 3 lat od złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku wierzyciele dłużnika mogą dochodzić przed Sądem uznania za odrzucenie spadku za bezskuteczne w stosunku do nich.
Jeżeli chodzi o osoby małoletnie to odrzucenie spadku jest możliwe dopiero po uzyskaniu na to zgody Sądu. W orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że odrzucenie spadku stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, a tym samym rodzice nie mogą w tym zakresie działać bez zgody Sądu. Planuje się jednak zmiany w tym zakresie. Nie można ich ocenić jednoznacznie pozytywnie, gdyż odrzucenie spadku może potencjalnie wyrządzić małoletniemu szkodę majątkową, gdyż wówczas nie tylko nie będzie odpowiadał za zobowiązania spadkodawcy, ale także nie uzyska praw do wchodzących w skład spadku aktywów. Kontrola sądowa jest dobrym rozwiązaniem, tym bardziej, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem na czas trwania postępowania prowadzonego przed Sądem rodzinnym w sprawie udzielenia zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku ulega zawieszeniu.
Powierzchownie wszystko wydaje się stosunkowo proste. Jednak jak zwykle diabeł tkwi w szczegółach. Jeżeli masz wątpliwości co do tego, czy nabyłeś spadek i kiedy powinieneś spadek odrzucić lub przyjąć oraz w jaki sposób serdecznie zapraszamy do Filii mojej Kancelarii adwokackiej w Przeworsku. Lepiej zgłosić się do prawnika przed powstaniem problemu prawnego, niż po to, aby go rozwiązać.
Powrót do STRONY GŁÓWNEJ
©adwokat Piotr Czyżyński Filia Kancelarii adwokackiej w Przeworsku
adwokat Piotr Czyżyński Filia Kancelarii adwokackiej w Przeworsku
ul. Piłsudskiego 1/17
37-200 Przeworsk